Вясна займае асаблівае месца ў
беларускім народным календары. Гэта пара спадзяванняў на новы ўраджай, сустрэчы
навалецця, радасці абуджэння і росквіту зямлі. Нездарма доўгі час у язычніцкай
традыцыі яна адзначалася як Новы год.
У старажытнай традыцыі кожны
наступны год быў і старым і новым. Новым – у тым сэнсе, што ён распачынаў новы
цыкл сельскагаспадарчых і земляробчых работ. Старым – таму што гэты цыкл ужо
даўным-даўно быў замацаваны ў жыцёвым вопыце сваіх папярэднікаў ды і
неаднаразова паўтарался пры жыцці цяперашняга працаздольнага пакалення. Зусім
натуральна, што кожны новы год кожнае новае пакаленне людзей сутыкалася з
нейкімі новымі, часам нечаканымі і непрадбачанымі, падзеямі, з’явамі,
сітуацыямі і, вырашаючы іх, знаходзіла аптымальнае рашэнне. Аднак найпершай іх
задачай было надзейнае замацаваннетрадыцыі з дапамогай дакладнай фіксацыі
зместу і фармальных рамак абраду, яго сюжэтнай, сакральнай па характары
станаўлення канвы. У хрысціанскай мадэлі ўспрыняцця і асэнсавання часу гэты
асноватворны прынцып быў захаваны.
Вясна, у параўнанні з іншымі
парамі года, найбольш багата
абрадамі, звычаямі, рытуаламі, якія звязаны з працоўнай дзейнасцю
чалавека, яго адвечнымі клопатамі аб ураджаі, дабрабыце сям’і, марамі і
спадзяваннямі на лепшае будучае. Характар і змест веснавой абраднасці
вызначаюць аграрна-бытавыя элементы і эстэтіка ўспрымання прыроды чалавекам.
Адметнай асаблівасцю
веснавога цыкла беларускага традыцыйнага календара з’яўляецца тое, што ў ім
існуюць дзве самастойныя сістэмы вымярэнне часу. З аднаго боку, у календары
захавалася першапачатковая, найбольш старажытная сістэма парадкавання часу, у
аснове якой ляжыць храналагічныя (святочна-абрадавыя, штодзённа-пабытавыя)
даты, і кожны наступны дзень мае сваё кола гаспадарчых рэгламентацый, звычаёвых
і святочных абмежаванняў або прадпісанняў, свае парады і забароны, скіраваныя
на сямейны дабрабыт, міжасабовае суладзе, здароўе чалавека або хатняй жывёлы.
Нарэшцы ў ім занатаваны шматвяковы вопыт назіранняўза прыродай і адпаведна
рознахарактарныя прадсказанні аб надвор’і або ўраджаі на блізкую і аддалёную
перспектывы.
Наша дзяржава мае вялікую гістарычную спадчыну.
Дзяржаўная палітыка шмат у чым накіравана на патрыятычнае выхаванне моладзі, бо
асноўная задача нашай дзяржавы складаецца ў захаванні і аднаўленні матэрыяльных
сведчанняў гістарычнай самабытнасці беларускага народа, неад'емнай часткай
працэсу станаўлення суверэннай Беларусі, нацыянальнай самасвядомасці,
адраджэнні гонару, за сваю Айчыну. Бо не сакрэт, што ў нашай дзяржаве
знаходзіцца шмат помнікаў гісторыі і культуры.
У гісторыі нашай
краіны шмат яркіх і гераічных старонак. У той жа час трэба заўважыць, што архітэктурныя помнікі знаходзяцца недалёка ад нас,
гэта значыць на тэрыторыі
нашага раёна. Важную
ролю надае дзяржава ахове помнікаў гісторыі і культуры. Помнікам –
культуру, культуры – памяць! Наш
абавязак –
данесці маладому пакаленню гонар і спадчыну
нашай дзяржавы. Пашырыць і паглыбіць веды падлеткаў і
моладзі аб традыцыйнай культуры, гісторыка-культурнай спадчыне.
Некалькі год таму нарадзілася ідэя праводзіць у гэтых
мясцінах святы, пабудаваныя на тых гістарычных падзеях, і зрабіць іх
своеасаблівым брэндам раёна, каб прыцягнуць увагу трыстаў да нашых мясцін і іх
мінуўшчыны. Мне прапанавалі разгледзіць гэту ідэю і зрабіць свята. Вывучыўшы і
прааналізаваўшы дакументальныя, і літаратурныя матэрыялы я вырашыла зрабіць свята пад назвай “Зялёныя святкі”.
Упарадкаваць наша жыццё
адпаведна неабходнасці змены рытмаў жыцця чалавека, стану яго душы –
працоўнага, паўсядзённага, роздумнага, святочнага і т. п. – у гэтым бачыцца
вялікае прызначэнне гадавой святочнай культуры. У беларусаў, на наша вялікае
шчасце, хоць часам і ў падсвядомасці, асабліва ў людзей вёскі, захавалася
адпаведнасць унутранага самаадчування чалавека натуральным рытмам прыроды, а
таму мы можам упэўніна гаварыць аб узнаўленні святочнага народнага календара,
асабліва калі за гэту святую справу з глыбокай павагай і разуменнем возьмуцца
работнікі культуры.
Ва ўсім свеце, у тым ліку і ў
Беларусі адна з вострых праблем – ахова і раціянальнае выкарыстанне прыродных
рэсурсаў, экалагічнае выхаванне людзей.
З дапамогай свята “Зялёныя святкі”, я мяркую раскрыць асаблівасці яго
рэгіянальнага характару, каб выхаваць у людзей беражлівых адносін да прыроды і
далучыць падрастаючае пакаленне да Беларускай культуры, нацыянальнай спадчыны.
Гэта свята дае магчымасць пазнаёміць людзей з разнастайным святам прыроды, арыентавацца
ў гэтым свеце і ахоўваць яго.
